شکاف لب و کام

شکاف لب و کام: شکاف لب و کام در واقع وجود شکاف در ناحیه دهان و صورت است که از بدو تولد به صورت یک درز کوچک یا فاصله بزرگ در لب و یا سقف دهان دیده می‌شود. شکاف لب و شکاف کام یکی از شایع‌ترین نقایص مادرزادی است

1402/01/02

2,578

شکاف لب و کام

شکاف لب و کام چیست؟

شکاف لب و کام در واقع وجود شکاف در ناحیه دهان و صورت است که از بدو تولد به صورت یک درز کوچک یا فاصله بزرگ در لب و یا سقف دهان دیده می‌شود. شکاف لب و شکاف کام یکی از شایع‌ترین نقایص مادرزادی است.

شکاف لب و شکاف کام هر دو وضعیتی قابل درمان هستند و بیشتر کودکان ظرف چند سال اول زندگی جراحی و درمان می‌شوند. (توصیه می شود مقالات لمینت دندان و ایمپلنت دندان را نیز مشاهده کنید)

شکاف کام چگونه ایجاد می‌شود؟

در 6 تا 10 هفته اول بارداری استخوان‌ ها و بافت‌ های دهان، بینی و فک بالای کودک به یکدیگر وصل می‌شوند تا سقف دهان و لب بالا شکل بگیرد. در صورتی که بخش‌ های لب و دهان به طور کامل به هم جوش نخورند، شکافی در کام باقی می‌ ماند.

شکاف لب ممکن است خیلی کوچک بوده و تنها یک درز در لبه لب باشد و یا تا بینی ادامه پیدا کند. همچنین شکاف لب ممکن است تا لثه ادامه داشته باشد. شکاف کام در اندازه‌ های مختلف اتفاق می‌افتد و ممکن است تنها محدود به نرم کام شود که نزدیک پشت حلق است و یا به شکل سوراخی در سخت کام به سمت جلوی دهان دیده شود. بیشتر موارد شکاف لب و کام در یکی از سه گروه زیر جای می‌گیرند:

1- شکاف لب به‌ تنهایی، که بیشتر در پسرها دیده می‌ شود.
2- شکاف کام به تنهایی، که بیشتر در دخترها دیده می‌ شود.
3- شکاف لب و کام همراه با یکدیگر که در پسران شایع‌تر است.

معمولاً شکاف لب زمانی مشخص می‌شود که کودک متولد شده است اما برخی موارد را می‌توان در سونوگرافی پیش از زایمان مشاهده کرد. دیدن شکاف کام پیش از تولد سخت‌تر است و پس از تولد زمانی که داخل دهان کودک کامل معاینه می‌شود تشخیص داده می شود

شکاف ممکن است در یک طرف دهان باشد که به آن یک طرفه گفته می‌شود و یا در هر دو طرف دهان ایجاد شود که در صورت به آن شکاف دو طرفه می‌گویند.

چه عواملی باعث ایجاد شکاف لب و کام می شود

علت دقیق آن مشخص نیست اما بسیاری از موارد شکاف لب و کام به نظر می‌رسد تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند مصرف برخی داروها و یا کمبود ویتامین قرار دارد. شکاف لب و کام ممکن است از طریق یک یا چند ژن مادر یا پدر انتقال پیدا کند.

مصرف برخی داروها مانند بعضی از داروهای ضد صرع در دوران بارداری احتمال شکاف لب یا شکاف کام در کودک را افزایش می‌دهد. همچنین مادرانی که مواد مغذی کافی در دوران بارداری دریافت نمی‌کنند ( مانند کمبود اسید فولیک) بیشتر احتمال دارد که کودکشان دچار شکاف لب و کام باشد.

قرار گیری مادر در معرض برخی مواد شیمیایی نیز می‌تواند منجر به شکاف لب و کام در کودک داخل شکم او شود. زنانی که در دوران بارداری سیگار می‌کشند، مواد مخدر و یا الکل مصرف می‌کنند احتمال شکاف لب و کام در کودک خود را بیشتر می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد احتمال نقص شکاف لب و کام در کودکانِ مادرانی که در مدت کوتاهی در هفته‌ های اول بارداری الکل مصرف کرده اند، بیشتر است.

آیا شکاف لب و کام باعث مشکلات دیگری می‌شود؟

وجود شکاف لب و شکاف کام بر عملکرد دهان و صورت کودک تأثیر می‌گذارد. کودکانی که با شکاف لب و کام متولد می‌شوند احتمالاً در غذا خوردن مشکل داشته و ممکن است دچار مشکلات شنوایی، دندانی و گفتاری شوند.

مشکلات مربوط به غذا خوردن

کودکانی که دچار شکاف لب هستند معمولاً مشکلی در تغذیه ندارند اما در صورتی که شکاف کام وجود داشته باشد شیر خوردن برای کودک مشکل می‌شود. در حالت عادی کام اجازه نمی‌دهد مایعات و غذا وارد بینی شود اما در کودکانی که شکاف کام دارند مقدار زیادی هوا بلعیده می‌شود و غذای داخل دهان، وارد بینی می‌شود.

این وضعیت باعث می‌ شود مکیدن شیر برای کودک (خواه از سینه مادر یا شیشه شیر) دشوار شود. در نتیجه کودکی که شکاف کام دارد ممکن است نیاز به نوع خاصی پستانک یا سری شیشه شیر داشته باشد تا شیر به دهان او پمپ شود.

مادرانی که به کودک مبتلا به شکاف کام شیر می‌دهند بهتر است از مشاوره شیردهی کمک بگیرند تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند. کودکانی که در شیر خوردن مشکل دارند باید مرتباً تحت معاینه پزشک قرار بگیرند تا اطمینان حاصل شود وزن گیری کافی دارند.

تجمع مایعات در گوش میانی و کاهش شنوایی

بسیاری از کودکانی که شکاف کام دارند دچارمشکل تجمع مایعات در گوش میانی می‌شوند. در این شرایط مایعات از طریق شیپور استاش عبور نمی‌کنند که این وضعیت منجر به عفونت گوش و یا حتی کاهش شنوایی می‌شود.

بنابراین کودکانی که شکاف کام دارند معمولاً نیاز به جایگذاری لوله گوش در پرده صماخ دارند تا به تخلیه مایعات تجمع یافته در داخل گوش و بهبود شنوایی آنها کمک شود. همچنین در صورتی که مشکل شنوایی وجود داشته باشد، باید سالی یک یا دو مرتبه شنوایی کودک بررسی شود.

مشکلات دندانی

کودکانی که شکاف لب و کام دارند اغلب دچار مشکلات دندانی می‌شوند. از جمله شایع‌ترین این مشکلات کوچک بودن اندازه دندان‌ها، دندان اضافی، جای خالی دندان و یا بیرون زدن دندان از جایگاه نامناسب است.

این کودکان ممکن است در لثه یا ستیغ استخوان فک (استخوانی که دندان‌ها را نگه داشته و پشتیبانی می‌کند) نقص داشته باشند. نقص ستیغ استخوان فک می‌تواند منجر به جابجایی، کج شدن یا چرخش دندان‌های دائمی و یا جلوگیری از بیرون زدن درست دندان‌های دائمی شود. همچنین در سایت cdc اطلاعات کاملی وجود دارد.

به همین دلیل برای این کودکان لازم است به طور مرتب به دندانپزشک متخصص در زمینه شکاف لب و کام نشان داده شوند. دندانپزشک وضعیت رشد دهان و دندان‌های کودک را بررسی می‌کند و هر گونه مشکل را فوراً شناسایی کرده و در صورت لزوم به درمان آن اقدام می‌نماید.

مشکلات گفتاری و تلفظ

کودکانی که شکاف کام دارند مشکلات تلفظی کمتری در مقایسه با کودکان شکاف لب، دارند. حدود یک کودک از هر پنج کودکی که شکاف کاف دارد پس از ترمیم جراحی مشکلات گفتاری دارد. در اکثریت موارد این مشکل به صورت تو دماغی شدن صدا است، انگار کودک از بینی صحبت می کند.

علت آن این است که کام برای پیشگیری از نشت هوا از بینی، به اندازه کافی خوب حرکت نکرده است. کودکانی که شکاف کام دارند مشکلات گفتاری دیگری نیز ممکن است داشته باشند که ارتباطی با خود شکاف ندارد مانند اشتباهات مرتبط با سن، گاهی اوقات مشکلات دندانی مربوط به شکاف کام باعث می شود تلفظ برخی حروف با مشکل مواجه شود به خصوص حروف س، ش، چ و ج.